Valimiz Mustafa MASATLI, ilimiz genelinden tarım ve hayvancılık alanındaki kamu kurum ve kuruluş yöneticileri, birlik başkanları, sektör temsilcileri, çiftçilerimiz ve üreticilerimizin katılımıyla gerçekleştirilen Tarım ve Hayvancılık Üst Kurulu Toplantısına başkanlık etti.

Toplantıda bir konuşma gerçekleştiren Valimiz, ilimizdeki tarım ve hayvancılık sektörlerine yönelik şu bilgileri verdi:

“Amasya hem tarihi ve kültürü, hem de doğal zenginlikleri ve gelenekleri ile Orta Karadeniz Bölgesi'nin şahsına münhasır illerinden biridir. Ülkemizin doğu-batı ve kuzey-güney eksenli ulaşım ağlarını birleştiren Amasya, 70'li ve 80'li yıllarda başta İstanbul olmak üzere, çeşitli büyük şehirlere göç vermiştir.

O yıllarda sanayinin ilimizde gelişmemiş olması, temel geçim kaynağının tarım ve hayvancılıkla sınırlı kalması, kültür ve tarih turizmine yönelik çalışmaların yetersiz kalması, Amasya'nın mevcut potansiyelini kullanamamasına sebep olmuştur.

Buna karşın özellikle Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip ERDOĞAN Beyefendinin liderliğindeki Hükümetlerimiz döneminde, Ülkemiz genelinde olduğu gibi İlimizde de büyük bir gelişim, değişim ve dönüşüm yaşanmıştır.

Amasya böylece; ulaşımdan sağlığa, eğitimden sosyal hizmetlere, tarımdan sanayiye ve hizmet sektöründen ticarete kadar tüm alanlarda milyarlarca lirayı bulan yatırım almış ve çehresi değişerek gelişmiştir.

Bizler de 2020 yılında Amasya’da göreve başladığımızda, ilimiz ekonomisinin temel sektörlerinden olan tarım ve hayvancılık alanlarında; saha taramaları yapıp, akabinde İlimizin her yanı ve yönü ile envanterini çıkartarak, sektörlerin önceliklerini, ihtiyaçlarını ve beklentilerini tespit etmek amacıyla, içerisinde Üniversitemizin, yerel yönetimlerin, ilgili kamu kurumlarının ve sivil toplum kuruluşlarının da yer aldığı, Tarım Üst Kurulunu oluşturduk.

Yaptığımız analizlerde tarım sektöründe en büyük problemin sulama olduğunu görerek, tüm paydaşlarla İlimizin Sulama Raporunu hazırladık. Bu rapora bağlı olarak; kısa, orta ve uzun vadede yapacaklarımızı kararlaştırdık.

Bu rapor doğrultusunda sulama yatırımlarını planlarken, bölgemize katma değer sağlayacak ürün desenlerini de oluşturduk ve bu alanda çalışmalarımızı yoğunlaştırdık. Bu ihtiyacı gidermek için ilk adım olarak, Cumhurbaşkanlığımız, Tarım ve Orman Bakanlığımız, İl Özel İdaremiz ve DOKAP bütçelerinden temin edilmek suretiyle, 2021 yılında tarımsal sulama yatırımlarımızı bir önceki yıla göre yaklaşık 15 kat arttırarak 46 milyon TL’ye çıkarıp, 26 bin dekar tarım arazisini basınçlı sulamaya açtık.

2022 yılında da aynı hızla 54 milyon TL’lik bir yatırımla 21 bin dekarlık bir alanı suyla buluşturduk. Yani sadece son 2 yılda tarımsal sulamaya 100 milyon TL’yi aşkın bütçe ayırmış durumdayız. Sulama yatırımlarındaki bu artış ürün rekoltemize ve buna paralel olarak da üreticilerimizin gelirlerine olumlu katkılar sağlamaya başlamıştır.

Tarım ve Orman Bakanlığımız tarafından İl Tarım ve Orman Müdürlüğümüz kanalıyla, yıl yıl ilimizde yapılan tarım ve hayvancılık desteklerine baktığımızda şu tablo ile karşılaşmaktayız:

2020 YILI

• • Bitkisel Üretim ve Diğer Destekleme Miktarı: 61.983.331 TL
  • Hayvancılık Destekleme Miktarı: 43.883.004 TL
  • Tarıma Dayalı Ekonomik Yatırımlar ve Kırsal Ekonomik Altyapı Yatırımlarının Desteklenmesi Hibe Miktarı: 8.038.281 TL
  • Uzman Eller Projelerinin Desteklenmesi Hibe Miktarı: 1.943.726 TL

2020 Yılı Toplam Destekleme Miktarı: 115.848.341 TL

2021 YILI

• • Bitkisel Üretim ve Diğer Destekleme Miktarı: 86.465.790 TL (Bu rakamın 21.186.529 TL’lik kısmı, 4427 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı doğrultusunda, Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlı olarak kuru şartlarda hububat ve baklagiller üretimi yapan ve iklimsel faktörlere bağlı olarak gerçekleşen yetersiz yağış nedeniyle %30 ve üzeri verim kaybı yaşayan çiftçilere, bir defaya mahsus olmak üzere doğrudan gelir desteği olarak yapılan Verim Kaybı (Kuralık) Desteğidir.)
  • Hayvancılık Destekleme Miktarı: 48.107.380 TL
  • Tarıma Dayalı Ekonomik Yatırımlar ve Kırsal Ekonomik Altyapı Yatırımlarının Desteklenmesi Hibe Miktarı: 1.382.800 TL
  • Bireysel Sulama Sistemlerinin Desteklenmesi Hibe Miktarı: 1.584.860 TL
  • Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvancılık İşletmelerine Yönelik Yatırımların Desteklenmesi Hibe Miktarı: 316.148 TL

2021 Yılı Toplam Destekleme Miktarı: 137.856.978 TL

2022 YILI

• • Bitkisel Üretim ve Diğer Destekleme Miktarı: 244.403.957 TL
  • Hayvancılık Destekleme Miktarı: 61.910.427 TL
  • Tarıma Dayalı Ekonomik Yatırımlar ve Kırsal Ekonomik Altyapı Yatırımlarının Desteklenmesi Hibe Miktarı: 8.153.118 TL
  • Bireysel Sulama Sistemlerinin Desteklenmesi Hibe Miktarı: 1.531.790 TL
  • Uzman Eller Projelerinin Desteklenmesi Hibe Miktarı: 1.900.000 TL
  • 22.01.2022 tarihindeki aşırı kar yağışı nedeniyle çöken seralara ve zarar gören mahsullere yönelik Doğal Afet Zararı Ödemeleri: 748 Üreticiye Toplam 50.000.000 TL

2022 Yılı Toplam Destekleme Miktarı: 367.899.293 TL

Amasya İl Özel İdaresi öz kaynaklarıyla gerçekleştirilen tarımsal yatırımlara baktığımızda ise şu rakamlar ortaya çıkmaktadır:

2020 YILI

• • Tarımsal Sulama: 28 Projeye 8.700.000 TL harcanmış, 580 hektar alan basınçlı sulamaya açılmıştır.
  • 5 Tarımsal Destek Projesine 1.770.000 TL harcanmıştır.

2021 YILI

• • Tarımsal Sulama: 39 Projeye 24.748.000 TL harcanmış, 2.491 hektar alan basınçlı sulamaya açılmıştır.
  • 3 Tarımsal Destek Projesine 2.140.000 TL harcanmıştır.

2022 YILI

• • Tarımsal Sulama: 35 Projeye 57.760.000 TL harcanmış, 2.248 hektar alan basınçlı sulamaya açılmıştır.
  • 4 Tarımsal Destek Projesine 2.637.000 TL harcanmıştır.

2023 YILI

42 adet sulama projesi planlanmış ve bu projelere 60.000.000 TL’den fazla yatırım yapılması öngörülmektedir. Bu yatırımlar sonucu yılsonu itibariyle yaklaşık 1.600 hektar alanın sulamaya açılması hedeflenmektedir. Şu an itibariyle 5 projemiz tamamlanmış ve bu projelere 13.500.000 TL harcanmıştır.

Proje bazlı desteklemelerde ise;

2021 ve 2022 Yıllarında Proje Bazlı Desteklemelerimiz Sonucu; 135.000 dekarlık Yağlık Ayçiçeği, 4.860 dekarlık Nohut, 1.700 dekarlık Soya Fasulyesi, 14.050 dekarlık Triticale, 8.500 dekarlık Yonca Tohumu, %50 ve %75 hibe destekli olmak üzere üreticilerimize teslim edilmiştir.

Bu dönemde 1.000 dekarlık Ceviz, 100 dekarlık Amasya Misket Elması, 100 dekarlık Kuşburnu, 150 dekarlık İncir, 110 dekarlık Çilek, 162 dekarlık Trabzon Hurması, 890 dekarlık Kiraz ve 5 dekarlık Sumak Fidanı da %50 ve %75 hibe desteğiyle çiftçilerimize ulaştırılmıştır.

Desteklemelerimiz hayvancılık alanında da devam etmiş ve 6 Milyon adet Yavru Sazan Balığı Üretimi gerçekleştirilerek, üreticilerimize 2 baş Gebe Düve, 35 baş Manda Boğası, 46.500 doz Çiçek Aşısı, 30.000 doz E-Coli Aşısı, 226 adet Süt Sağım Makinası ve Yardımcı Ekipmanı, 120 adet Buzağı Kabini ve Yardımcı Ekipmanı, 76 adet Hayvan Sulama Sıvatı ile 50 adet Göçmen Çadırı ve Güneş Enerjisi Sistemi desteği sağlanmıştır.

Tüm bu çalışma ve projelerin neticesinde Amasya ilinde öne çıkan tarımsal ürünlerin 2022 yılı üretim (rekolte) verileri de şu şekilde olmuştur:

Kenevir Üretimi:

Ülkemizde Sayın Cumhurbaşkanımızın kenevir üretiminin desteklenmesine yönelik açıklamaları ile ilimizin de içerisinde yer aldığı 19 ilde yetiştiriciliği yapılan kenevir üretimde son yıllarda artış meydana gelmiştir.

İlimiz 1.001 dekar üretim alanı ve 82 ton üretim miktarı ile kenevir tohumu üretiminde lider konumdadır.

Yerli ve Milli Tohumlarımızı Tanıyalım, Kıyaslayalım Projesi:

Proje kapsamında Tarım ve Orman Bakanlığımıza bağlı araştırma enstitüleri ve özel firmalar tarafından sertifikalandırılarak üretilen yerli ve milli tohumların çiftçilerimize tanıtılması, yabancı menşeli tohumlar ile yerli tohumlarımızı kıyaslama imkanının sağlanması ve sonrasında çiftçilerimiz tarafından yerli ve milli tohumlarımızın üretiminin sağlanması amacıyla 50 çeşitten oluşan ekmeklik buğday demonstrasyon arazisi oluşturulmuştur.

Hayvan Varlığı ve Hayvansal Üretim:

İlimiz,

• 4.210 baş manda varlığı ile Türkiye’de 14. sırada,
• 2 Milyonu aşkın yumurta tavuğu varlığı ile Türkiye’de 14. sırada,
• 11 Bin kaz varlığı ile Türkiye’de 22. sırada yer almaktadır.

Yedikır Su Ürünleri Üretim İstasyonu:

• 410 adet pullu sazan anacı,
• 430 adet karaca mersin balığı anacı,
• 210 adet sivriburun mersin balığı anacı,
• 20.000 adet karaca mersin balığı yavrusu bulunmaktadır.
• Su Kaynaklarını Balıklandırma Projesi” kapsamında Su Ürünleri Üretim İstasyonundan 2021 yılında 4 milyon, 2022 yılında 9 milyon yavru sazan balığı 15 farklı ilde bulunan su kaynaklarına gönderilmiştir.
• 2022 yılında Su Ürünleri Üretim İstasyonunda üretilmiş olan toplam 6 milyon sazan prelarvası İzmir Ürkmez ve Edirne İpsala Su Ürünleri Üretim İstasyonuna gönderilmiştir.

2023 Yılı Uygulaması Yapılan ve Uygulaması Devam Eden Projeler:

• 2023 yılında Tarım ve Orman Bakanlığımız, İl Özel İdaresi ve DOKAP kaynakları ile hazırlanan toplam proje tutarı 30 Milyon TL olan projelerin uygulanması hedeflenmektedir.
• Bu yıl içerisinde uygulaması gerçekleştirilen toplam proje tutarı 9,7 Milyon TL olan 4 adet projemiz ile üreticilerimize 1.070 ünite Ayçiçek, 44 ton Nohut ve 55 ton Yonca tohumu ile 26 Bin adet Trabzon Hurması fidanı desteği sağlanmış ve sağlanmaya devam edecektir.

Mera Islah ve Amenajman Projeleri:

• 2004 – 2022 yılları arasında 35.297 dekar alanda toplam proje tutarı 14,3 Milyon TL olan 94 adet mera ıslah ve amenajman projesi tamamlanmıştır.
• 2004 – 2022 yılları arasında uygulanan mera ıslah ve amenajman projeleri kapsamında toplam 254 adet sıvat, 19 gölgelik, 5 adet tuzluk, 102 adet kaşınma kazığı, çit yapımı, tohum ekimi, gübreleme, taş toplama, yabancı ot ilacı, çalı temizliği, arazi kazı dolgu, tesviye ve ıslahı uygulamaları yapılmıştır.
• 2022 yılında Bakanlığımız ve DOKAP desteği ile mera ıslah ve amenajman projeleri kapsamında toplam tutarı 3,5 Milyon TL olan 75 adet hayvan içme suyu tesisi (sıvat) yapımı tamamlanmıştır.
• 250 dekar alanda toplam proje tutarı 493 Bin TL olan 2 adet mera ıslah ve amenajman projesi devam etmektedir.

Yem Bitkisi Üretimi ve Desteklemeleri:

• İlimizde 2022 yılında 156 Bin dekar alanda 515 Bin ton yem bitkisi üretimi gerçekleştirilmiştir.
• 2022 yılında 4,5 Milyon TL yem bitkisi destekleme ödemesi gerçekleştirilmiştir.
• 2002 – 2022 yılları arasında toplam 61,4 milyon TL yem bitkisi desteklemesi üreticilerimize sağlanmıştır.

Etçi Ve Kombine Irkların Yaygınlaştırılması Projesi (ETKİYAP):

Suni tohumlamanın yaygınlaştırılması ile sığırlarda hayvan ıslahı çalışmalarının genişletilmesi, birim hayvandan elde edilen verimlerin ve gelirlerin artırılması, hayvancılığın sürdürülebilir bir iş kolu haline getirilmesi hedefli ile Bakanlığımızca başlatılan Etçi Ve Kombine Irkların Yaygınlaştırılması Projesi Göynücek ve Hamamözü ilçelerimizde uygulanmakta olup; bugüne kadar toplam 4.983 adet suni tohumlama yapılmıştır.

Mikroçip Uygulaması:

Kedi, köpek ve gelinciklere deri altı mikroçip uygulaması ile sokağa terkedilmiş kedi ve köpeğin kime ait olduğu tespit edilebilecek, kuduz aşısı başta olmak üzere hayvanın geçmişine ait tüm aşılar kayıt altına alınacaktır.

İlimiz genelinde bugüne kadar kedi ve köpeklere 3.526 adet mikroçip uygulaması yapılmıştır.

Tarım Arazilerinin Kullanımının Etkinleştirilmesi Projeleri (TAKEP):

Nadasa bırakılan arazilerin tarıma kazandırılması ve kuru tarım alanlarında üretimin teşvik edilmesi amacı ile 2021 – 2023 yılları arasında Bakanlığımız katkıları ile üreticilerimize toplam proje tutarı 16,2 Milyon TL olan 6.571 ünite Ayçiçek tohumu, 103 ton nohut tohumu, 17 ton soya fasulyesi tohumu ve 50 ünite kanola tohumu desteği sağlanmıştır.

Yem Bitkisi Üretiminin Yaygınlaştırılması Projeleri:

Yem bitkisi üretimi teşvik etmek, hayvansal üretimin sürdürülebilirliğine ve kaba yem ihtiyacının karşılanmasına katkı sağlamak amacı ile 2019 – 2023 yılları arasında Bakanlığımız ve İl Özel İdaresi katkıları ile üreticilerimize toplam proje tutarı 6,9 Milyon TL olan 409 ton triticale ve 95 ton yonca tohumu desteği sağlanmıştır.

Yem bitkisi ekiminin geliştirilmesi amacı ile üreticilerimize 2021 yılında Bakanlığımız katkısı ile 2 adet Dişli Merdaneli 4000 Dik Rotovatör, 1 adet Hidrolik Katlamalı Yaylı Kültivatör Döner Tırmık Kombinasyonu ve 1 adet Merdaneli Anız İşleme Makinesi Diskli Tiller desteği sağlanmıştır.

Meyveciliği Geliştirme Projeleri:

• İç ve dış piyasada artan talebi karşılamak, marjinal alanlarda az bir girdi kullanarak üretim gerçekleştirebilmek ve üretim alanlarını arttırmak amacı ile 2020 – 2023 yılları arasında Bakanlığımız, İl Özel İdaresi ve DOKAP katkıları ile toplam proje tutarı 5,5 Milyon TL olan projeler uygulanmıştır.
• Uygulanan projeler ile üreticilerimize 9.500 adet Amasya Misket Elması fidanı, 61.700 adet Kiraz fidanı, 20.000 adet Ceviz fidanı, 550.000 adet Çilek fidesi, 3.750 adet İncir fidanı, 38.480 adet Trabzon Hurması fidanı, 27.500 adet Kuşburnu fidanı ile yüksek sistem bağ yetiştiriciliği için gerekli olan köşbent demir ve galvenizli tel desteği sağlanmıştır.

Hayvancılığı Geliştirme ve Hayvan Refahının Arttırılması Projeleri:

• Hayvancılığı geliştirmek, verim ve kaliteyi arttırmak, biyolojik çeşitliliği ve genetik kaynakları korumak, hayvan hastalıklarını azaltmak amacı ile 2021 – 2022 yılları arasında Bakanlığımız, İl Özel İdaresi ve DOKAP katkıları ile üreticilerimize toplam proje tutarı 3,1 Milyon TL olan projeler uygulanmıştır.
• Uygulanan projeler ile 72 baş Koç, 2 baş Gebe Düve, 35 baş Manda Boğası, 300 Bin doz E-Coli aşısı, 46.500 doz Çiçek aşısı,  226’şar adet Sağım Makinası ve ekipmanları, 120’şer adet Buzağı Kabini ve ekipmanları, 50’şer adet Göçmen Çadırı ve Güneş Enerjisi ile Elektrik Üretimi Sistemi desteği sağlanmıştır.

Coğrafi İşaretli Ürünlerimiz:

İlimize özgü ürünleri tescillemek ve aslına uygun olarak, tadını, şeklini ve üretim yöntemini muhafaza ederek korunmasını sağlamak amacıyla Valiliğimiz öncülüğünde 18 ürünün coğrafi işaret tescili alınmıştır.

1. Amasya Ayva Gallesi
2. Amasya Baklalı Dolması
3. Amasya Beji Mermeri
4. Amasya Cevizli Ballı Baklavası
5. Amasya Etli Çiçek Bamyası Yemeği
6. Amasya Keşkeği
7. Amasya Kirazı
8. Amasya Misket Elması
9. Amasya Patlıcan Pehli
10. Amasya Semaveri
11. Amasya Sıkma Tarhanası
12. Amasya Toyga Çorbası
13. Amasya Yağlısı
14. Amasya Çiçek Bamyası
15. Amasya Çöreği
16. Burmalı Amasya Çöreği
17. Merzifon Keşkeği
18. Suluova Soğanı

Coğrafi İşaret Başvuru İşlemindeki Ürünlerimiz:

1. Amasya Balı
2. Amasya Erikli Kuzu Eti
3. Amasya Hünnabı
4. Amasya Hünnap Pekmezi
5. Amasya Sakala Çarpan Çorbası
6. Amasya Çatal Çorbası
7. Amasya Şehzade Kebabı
8. Gediksaray Dokuması
9. Gümüşhacıköy Haşhaşlı Saçüstü
10. Kaypak (Piruhi)
11. Merzifon Dokuması
12. Merzifon Karası Üzümü
13. Merzifon Kuşburnu Marmelatı
14. Suluova Et
15. Unutma Beni Tatlısı
16. Yassıçal Çuha Dokuması
17. Ziyaret Köy Ekmeği
18. Ziyaret Sini Çöreği
19. Ziyaret Yer Çöreği

Suluova TDİ Besi OSB’nin Gelişimi İçin Yapılan Çalışmalar:

2020 yılında Amasya’da göreve başladığımızda OSB’deki mevcut sorunların çözüme kavuşturulması maksadıyla, yeni yönetim ve kurumsallaşma planı çerçevesinde çalışmalara başlanmış, bu noktada yeniden oluşturulan Bölge Müdürlüğü ve hizmet birimleri ile OSB bünyesinde teknik hizmetler ve veterinerlik hizmetleri verilmeye başlanmıştır.

Mevcut alandaki imar ve yapılaşma ile ilgili sorunlar da imar planı revizyonu ile çözülmüş, dijital sisteme entegrasyon sağlanmış, dijitalleşme ile mevcut verilerin sistemselleşmesi sağlanmıştır.

Bu süreçte ayrıca yenilenebilir enerji kaynaklarından olan 1 Mw’lık Güneş Enerjisi Sistemi faaliyete geçirilerek; hem elektrik altyapımız güçlendirilmiş, hem de OSB bütçesine ek gelir sağlanmıştır.

Yine mevcut OSB alanı içerisinde karşılaşılan problemlerin çözümüne yönelik olarak;

• İşletmelere yeniden içme suyu isale hatları çekilmiş,
• Tamamen kullanım dışı kalan çevre aydınlatma sistemleri yeniden projelendirilmiş, kendi imkânlarımızla imalatları tesis edilerek aydınlatma sistemleri yenilenmiştir.
• OSB alanındaki bozuk ve de deforme olmuş yollar, kaldırımlar ve yağmursuyu hattı OKA’dan sağlanan finansman desteği ile projelendirilmiş,
• Alt temel kazı ve dolgularıyla beraber toplamda 40.000 m2’lik kilitli parke taşı yapımı tamamlanmıştır.

Bu çalışmalarla birlikte altyapısı güçlenen OSB’mizde 2021 yılı itibariyle tüm parsellerin katılımcılara tahsis edilmesi ile ilave genişleme alanına ihtiyaç duyulmuştur.

Bölgede yapılan araştırmalar sonrasında şuan içinde bulunduğumuz 62,5 hektarlık alan Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğünün de onayıyla genişleme alanı olarak belirlenmiştir.

Yer Seçiminin kesinleşmesi sonrasında ise yeni alanda yapılan İmar Planı ile 8.400 büyükbaş hayvan kapasitesi ile toplam 25 Besi parseli ve 2 Adet de Sanayi Parseli oluşturulmuştur.

Şuan itibariyle Genişleme alanımızın yaklaşık 41 milyon TL bedelli altyapı çalışmaları devam etmekte olup,  30.07.2023 tarihinde geçici kabulün yapılması planlanmaktadır.

Suluova Tarıma Dayalı İhtisas Besi Organize Sanayi Bölgesi ilave alan ile birlikte toplam 152,5 hektar alan üzerinde 18.700 büyükbaş hayvan kapasiteyle Ülkemizin en büyüğü, Avrupa’nın ise alanında en büyüklerinden biri olacaktır.

Besi OSB’miz tüm bu özellikleriyle, Tarım ve Orman Bakanlığımız tarafından da, yurtiçi ve yurtdışında Model OSB olarak gösterilmektedir.”