Hamamlar
Roma, Selçuklu ve Osmanlı dönemleri anıtsal mimari eserlerinden olan ve çoğunun faaliyetini sürdürdüğü hamamlar, İlimiz Merkezi ve İlçelerinde örnekleri oldukça fazladır.
Halen çalışır durumda olan hamam örnekleri;
Mustafa Bey Hamamı
Mehmet Paşa Mahallesi’ndedir.Yörgüç Paşa’nın oğlu Mustafa Bey tarafından 1436 yılında yaptırılmıştır. Kare planlı soyunmalık ve sıcaklık kısımları iki ayrı kubbe ile örtülüdür.
Kumacık Hamamı
Bayezidpaşa Mahallesi Künç Köprü hizasındadır. Kapıağası Ayasağa tarafından 1495 yılında yaptırılmıtır. Kare planlı suyunmalığın üzeri Türk üçgenleri ile geçilen büyük bir kubbe ile kapatılmıştır. Sıcaklık kısmı, bir ana kubbe, dört eyvan ve iki halvet hücrelerinden oluşmaktadır. Kubbeler dıştan alaturka kiremitle örtülüdür.
Paşa Hamamı
Merzifon İlçesindedir.Sadrazam Karamustafa Paşa tarafından 1678 yılında yaptırılmış olup, Osmanlı hamam kültürü mimari öğelerinin güzel örneklerinden biridir. Kubbeli soyunmalığı, uzun dikdörtgen şekilli soğukluğu ve sekizgen kasnak üzeri sıcaklığı, kubbe ile örtülüdür.
Altuntaş Hamamı (Yukarı Hamam)
Hatuniye Mahallesinde Şifre Sokakta, Madenüs Köprünün yakınında yer almaktadır. Düzgün kesme taş, moloz taş malzeme ve harç ile inşa edilmiş olan hamam, geleneksel Osmanlı hamam mimarisi formuna uygun bir şekilde, soğukluk, ılıklık ve sıcaklık kısmında meydana gelmekte olup ayrıca külhan kısmına sahiptir. Üst örtüsü kubbe ve tonozlardan oluşmakta olan hamamın inşa kitabesi bulunmamaktadır. Muhtemelen 17. yüzyıl Osmanlı hamamıdır.
Yıldız Hamamı (Bülbül Hatun Hamamı / Çukur Hamam )
Osmanlı Sultanı II. Bâyezid'in eşi Bülbül Hatun tarafından yaptırılan külliyenin bir birimi olan hamamın, 1510 yılında yaptırıldığı bilinmektedir. Aslında hamamın bulunduğu alanda Selçuklu Döneminde de bir hamamın varlığı bilinmektedir. Bugünkü mevcut hamamın Selçuklu hamamı üzerine yeniden inşa edilmiş olduğu kuvvetle muhtemeldir. Bulunduğu kottan dolayı bu hamama çukur hamam denildiği rivayet edilmektedir. Bu hamamda geleneksel Osmanlı hamam mimarisine uygun bir şekilde soğukluk, ılıklık ve sıcaklık kısımlarından oluşmaktadır.
