Zengin bir tarih ve kültür birikimine sahip olan Amasya'da var olan bu zenginliğin bir parçası olarak tarihi çeşmeleri şehir dokusu içerisinde, daha çok eski mahalle ve sokaklar ile bazı eski evlerin avlusu içerisinde görmekteyiz. Ayrıca, nadiren de olsa eski evlerde, evin iç mekânı içerisine yapılmış örneklerde karşımıza çıkmaktadır. Hayrat olarak sokaklarda veya mahalle meydanlarında yapılmış çeşmelerle birlikte vakıf olarak yaptırılan külliyelerin bünyesinde de yapılmış çeşme örnekleri vardır.
Amasya çeşmeleri geleneksel Osmanlı çeşme mimarisi formuna uygun olmakla birlikte yöresel bazı özellikler de göstermektedir. Kesme taş ve tuğla malzeme ile yapılmış bulunan bu çeşmelerin büyük bir çoğunluğu günümüzde işlevsel değildir.
Osmanlı dönemi su kültürünün mimari öğeleri olan çeşmelerden günümüze gelen örnekler
- Narlıbahçe Çeşmesi (Osmanlı)
- Hatuniye Çeşmesi (Osmanlı)
- Hünkar Çeşmesi (Osmanlı)
- Kadılar Çeşmesi (Osmanlı)
- Çilehane Çeşmesi (Osmanlı)
- Büyük Ağa Çeşmesi (Osmanlı)
- Saraydüze Sultan Çeşmesi (Osmanlı)
- II. Bayezid Çeşmesi (Osmanlı)