Sanayi
- İlin Sanayi Yapısı
Amasya’da sanayi; 1926 yılında kurulan Eski Çeltek Kömür İşletmesi ve 1955 yılında kurulan Yeni Çeltek Kömür İşletmesi ile fabrika ölçeğindeki sanayileşme hareketi ise 1954 yılında Suluova’da Şeker Fabrikası’nın kurulması ile başlamıştır. Pancar ekiminin artırılması ve Amasya Şeker Fabrikasının kurulması ile başta şeker sanayi olmak üzere gıda sanayinde gelişmelerin başlangıcını oluşturmuştur.
Amasya İli sanayisi uzun yıllar taşa toprağa dayalı işletmelerden oluşmuş, 5084 sayılı kanunun uygulanmaya başlaması ile imalat sanayi, tekstil, mobilya ve madencilik alt sektöründe Amasya Beji olarak ünlenen ve markalaşan mermer sanayinde ciddi gelişmeler olmuştur. Amasya ilinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletme sayısı 810’ dur. Türkiye sanayi işletmeleri toplamı içerisinde %0.57’lik bir oran ile sanayisi gelişmekte olan illerimiz arasında yer almaktadır.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)’in Ocak 2019 da açıkladığı verilere göre; 2017 yılı Amasya İli GSYİH’si 9.124.840.000 TL ile Türkiye GSYİH’ sının 0,3' lük kısmını oluşturmaktadır. Bu miktara göre GSYİH sıralamasına göre 81 il arasında 56. Sırada yer alırken, Kişi başına düşen milli gelir sıralamasında 81 il arasında 40. sırada yer almaktadır.
Amasya GSYİH’nin %19,43’ ünü Tarım sektörü, % 18,73’ünü Sanayi sektörü, % 50,47’ sini Hizmetler sektörü ve %11,37’sini ise vergiler ve diğerleri oluşturmaktadır.
TÜİK verilerine göre 2017 yılı Amasya’nın kişi başına düşen milli geliri 27.810 TL (7.623 $) dır. Bu değerle Amasya kişi başı milli gelirde TR83 Bölgesinde ilk sırada yer almaktadır. TR83 Bölgesindeki illerin kişi başı milli gelirleri; Amasya (7.623 $), Samsun (7.475 $), Çorum (6.824 $), Tokat (5.529 $) olarak sıralanmaktadır.
Amasya ilinde “Gıda ürünleri ve içecek imalatı, madencilik ve taş ocakçılığı, taşa toprağa dayalı sanayi ile başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı sektörleri öne çıkmaktadır. 2008-2018 yılları arasında ilde firmaların yaptığı yatırımlar incelendiğinde de aynı sektörlerin öne çıktığı, bu sektörlerden farklı olarak enerji üretimi için (HES) ve (RES) yüksek bütçeli yatırımların başlatıldığı dikkat çekmektedir. Amasya Yeşilırmak üzerinde kurulan ve kurulma çalışmaları devam eden 11 HES’in 10’u elektrik üretimine başlamış olup 1’inin inşaatı devam etmektedir. Söz konusu HES’lerin yapım işi tamamlandığında 738,10 GWh elektrik enerjisi üretilecektir. Üretilecek bu enerji miktarı Amasya ilinin yıllık elektrik enerjisi tüketiminden fazlasını karşılayacaktır.
Amasya yöresindeki Amasya Beji doğal taş yatakları rezervi (1.400.000.000m³), Türkiye’de kayıtlı doğal taş rezervinin %21’ini, dünyadaki bilinen rezervlerin ise yaklaşık %10’unu oluşturmaktadır. Sarı-bal rengindeki doğal taşı(mermeri), görünüm ve kalitesiyle (leke tutmaz, su emmez, aşınımı az) ulusal ve uluslararası ölçekte adını yurtdışına duyurmayı başarmıştır. 2018 yılında, Çin Halk Cumhuriyeti, Hindistan, Bangladeş, Tayvan, Lübnan, Suudi Arabistan başta olmak üzere 45 den fazla ülkeye ihracat gerçekleştirilmiştir.
Mermerde Amasya, blok ve plakadan 0,5 cm’ye kadar her boyut ve teknikte işlenmiş, yarı işlenmiş ve blok üretimi gerçekleştirebilecek kapasite ve çağdaş teknolojiye; 6 sınıfta 18 farklı doğal taştan oluşan ürün gamına sahiptir. Gelecekte Amasya ekonomisine ciddi katkılarının olacağı düşünülmektedir.
Amasya Organize Sanayi Bölgesinde faaliyette bulunan mermer işletmeleri ve bu firmalarla bağlantılı çalışan Kervansaray, Akyazı, Eliktekke ve Musa Köy civarındaki mermer ocakları ve diğer mermer firmalarıyla birlikte Mermer sektörünün İlimizdeki istihdama büyük katkısı olduğu gibi ilimiz ihracatının artmasında da önemli bir yer tutmaktadır.
Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğünün proje sahipliğini yürüttüğü “Amasya Beji Mermerinin Rekabete Hazırlanması” projesi neticesinde “Amasya Beji Mermeri” Coğrafi İşaret alarak Türk Patent ve Marka Kurumunca tescillenmiştir.
İlimizde sanayi alanında Mermer, kuru maya, ankastre mutfak tipi aspiratör, davlumbaz, ürünleri, tekstil ürünleri, Rivet, mobilya ve ofis mobilyaları, linyit, metal sanayi ürünleri, kimyevi ve plastik sanayi ürünleri Yurt içine satışı yapıldığı gibi yurt dışına da ihracatları yapılmaktadır. Mermer, ankastre mutfak ürünleri ihracatta önemli yer tutmaktadır. Amasya da mermer sanayi önemli ölçüde gelişmiş olup yurt dışına ihracat yapılmaktadır.
Amasya ilinde Amasya OSB, Merzifon OSB, Suluova Karma OSB ve Suluova Besi İhtisas OSB olmak üzere 4 OSB bulunmaktadır. 3 Karma OSB ile ilgili bilgiler aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
|
31.12.2018 İtibariyle
|
Amasya OSB
|
Merzifon OSB
|
Suluova OSB
|
|
| 1 | KURULUŞ TARİHİ |
01.01.1993
|
01.01.1995
|
22.08.2007
|
| 2 | ARSANIN TOPLAM YÜZÖLÇÜMÜ |
92 Hektar
|
111.8 Ha.+43 Ha
|
75 hektar
|
| a- Parsel Sayısı |
31 Sanayi Parseli
|
90 (41 yeni parsel)
|
58 Sanayi Parseli
|
|
| b- Dolu Parsel sayası |
29
|
59
|
48
|
|
| c- Boş Parsel sayısı |
2
|
31
|
10
|
|
| 3 | TAHSİSİ YAPILAN |
29
|
59
|
27
|
| 4 | TAHSİS DURUMU |
24
|
59
|
27
|
| a) Mermer Sanayi |
12 Firma
|
|
|
|
| b)Gıda Sanayi |
2 Firma
|
4 Firma
|
10 Firma
|
|
| c)Mobilya Sanayi |
2 Firma
|
6 Firma
|
4 Firma
|
|
| d)Metal Sanayi |
|
6 Firma
|
5 Firma
|
|
| e)Elektrikli Makine Sanayi |
|
10 Firma
|
|
|
| f)Plastik Sanayi |
1 Firma
|
6 Firma
|
2 Firma
|
|
| g)Tarım Aletleri Sanayi |
|
3 Firma
|
1 Firma
|
|
| h)Tekstil Sanayi |
|
5 Firma
|
2 Firma
|
|
| i)Hayvancılık |
|
|
|
|
| j)Diğer |
7 Firma
|
4 Firma
|
3 Firma
|
|
| 5 | İNŞAATIN BAŞLANGIÇ-BİTİŞ TARİHİ |
12.06.1993-31.12.2001
|
1995-2002
|
22.08.2007-20.11.2009
|
| 6 | FAAL OLAN İŞYERİ SAYISI |
19
|
44
|
22
|
| 7 | İNŞAAT HALİNDE FİRMA SAYISI |
|
2
|
3
|
| 8 | PROJE AŞAMASINDA |
1
|
13
|
2 |
| 9 | KAPALI FİRMA SAYISI |
4
|
|
|
| 10 | MEVCUT İŞYERLERİNDE ÇALIŞAN İŞÇİ SAYISI |
465
|
3.900
|
665
|
Küçük Sanayi Siteleri:
Amasya ve Merzifon’ da ikişer, Suluova, Taşova, Gümüşhacıköy ve Göynücek ilçelerinde birer adet olmak üzere 8 küçük sanayi sitesi bulunmaktadır. KSS’ de toplam 1.585 işyeri bulunmaktadır. Faaliyette bulunan KSS’ lerde 1.517 işyeri dolu olup bu işyerlerinde toplam 3.045 kişi istihdam edilmektedir. İlimizdeki Küçük Sanayi Sitelerine ait işyerlerinin dolu, boş ve istihdam durumunu gösteren tablo aşağıya çıkarılmıştır.
|
SIRA NO
|
KOOPERATİF ADI
|
FAALİYETE GEÇİŞ TARİHİ
|
ALANI (m2)
|
TOPLAM İŞYERİ
|
DOLU İŞYERİ
|
BOŞ İŞYERİ
|
ÇALIŞAN SAYISI
|
|
1
|
S.S. AMASYA K.S.S 1. Kısım
|
1993
|
33.100
|
443
|
443
|
0
|
1.218
|
|
2
|
S.S.AMASYA K.S.S. 2. Kısım
|
2003
|
|||||
|
3
|
S.S. MERZİFON K.S.S
|
1983
|
42.825
|
675
|
645
|
30
|
1.156
|
|
4
|
SS. MERZİFON 100.YIL K.S.S.
|
1988
|
34.833
|
||||
|
5
|
S.S. TAŞOVA K.S.S
|
1993
|
66.966
|
117
|
79
|
38
|
115
|
|
6
|
S.S. G.HACIKÖY K.S.S
|
1976
|
58.000
|
168
|
168
|
0
|
204
|
|
7
|
S.S. SULUOVA K.S.S
|
1995
|
56.075
|
156
|
156
|
0
|
312
|
|
8
|
S.S. GÖYNÜCEK K.S.S.
|
2013
|
10.037
|
26
|
26
|
0
|
40
|
|
|
|
TOPLAM
|
1.585
|
1.517
|
68
|
3.045
|
|
- İlde Öne Çıkan Sektörler
Amasya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, %22,6 Gıda ürünleri imalatı, %17,8 Mobilya imalatı, %12,6 ile Fabrikasyon metal ürünleri imalatı sektörlerinin ilk sıralarda olduğu görülmektedir.
Bunları sırasıyla aşağıdaki sektörle takip etmektedir:
% 9,5 Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı
% 7,2 Kereste Ağaç ürünleri ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç)
% 6 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı
% 4 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı
% 4 Diğer Madencilik ve Taş ocakçılığı ürünleri imalatı
% 3,2 Elektrikli teçhizat imalatı,
% 3 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması
% 2 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması
% 2 Ana metal sanayi
% 1 Kömür ve linyit çıkartılması,
% 1 Tekstil ürünleri imalatı
% 1 Motorlu Kar Taş.Trey.(Römork) ve Yarı Trey (Yarı Römork) imalatı.
% 3,1 Diğer Mamul eşyalar imalatı, Diğer imalatlar, Elektrik gaz buhar ve havalandırma sistem üretim ve dağıtımı, İçecek imalatı, Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, Başka yerde sınıflandırılmamış mak.ve ekipmanlar imalatı, )
- İlde Öne Çıkan Yatırım Alanları
Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar
- Mermer Ocakları ve işleme tesisleri
- Gıda (Et-Süt işleme üniteleri)
- Başka yerlerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı (Elektrikli, elektriksiz ev aletleri imalatı)
- Mobilya imalatı
Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar
- Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı
- Hayvancılıkla entegre işleme tesisleri yatırımları
- Madencilik (Mermer, Taş Ocakçılığı, Linyit Madenciliği ve Briketlenmesi)
- Soğuk hava depoları (Yaş sebze ve meyveler için)
- Yeşilırmak üzerinde yapımı devam eden elektrik üretim santralleri yapımı. (HES)
- Meyve ve sebzelerin kalibre boylama, paketleme ve ambalajlama tesisleri
- Rüzgâr Elektrik Santrali yapımı (HES)
- Güneş Enerjisi Elektrik Santrali yapımı (GES)
- Amasya’da Faaliyet Gösteren Sanayi Siciline Kayıtlı İşletmeler
|
AMASYA’DA FAALİYET GÖSTEREN SANAYİ SİCİLİNE KAYITLI İŞLETMELER
|
||
|
ÜRETİM KODU
|
FAALİYET ALANI
|
SAYISI
|
|
05
|
Kömür ve Linyit Çıkarılması |
4
|
|
07
|
Metal Cevheri Madenciliği |
1
|
|
08
|
Diğer Madencilik ve Taşocakçılığı |
29
|
|
10
|
Gıda Ürünleri İmalatı |
182
|
|
11
|
İçecek İmalatı |
1
|
|
13
|
Tekstil Ürünleri İmalatı |
5
|
|
14
|
Giyim Eşyası İmalatı; Kürkün İşlenmesi ve Boyanması |
11
|
|
16
|
Ağaç ve Mantar Ürünleri imalatı (Mobilya hariç) Saz, Saman ve benzeri malzemelerde, örülerek yapılan eşyaların İmalatı |
58
|
|
17
|
Oluklu kağıt ve mukavva imalatı |
2
|
|
18
|
Kayıtlı Medyanın Basılması ve Çoğaltılması |
24
|
|
20
|
Kimyasalların ve Kimyasal ürünlerin İmalatı |
2
|
|
22
|
Kauçuk ve Plastik Ürünlerinin İmalatı |
41
|
|
23
|
Diğer Metalik Olmayan Mineral Ürünlerin İmalatı |
75
|
|
24
|
Ana Metal Sanayi |
17
|
|
25
|
Fabrikasyon Metal Ürünleri İmalatı (Makine ve Teçhizatı hariç) |
102
|
|
26
|
Bilgisayarın Elektrik ve Optik Ürünleri İmalatı |
1
|
|
27
|
Elektrikli Teçhizat İmalatı |
26
|
|
28
|
Başka Yerde Sınıflandırılmamış Makine ve Ekipman İmalatı |
33
|
|
29
|
Motorlu Kara Taşıtı, Treyler (Römork) ve Yarı Treyler İmalatı |
4
|
|
30
|
Diğer Ulaşım Araçları İmalatı |
1
|
|
31
|
Mobilya İmalatı |
144
|
|
32
|
Diğer İmalatlar |
7
|
|
33
|
Makine ve Ekipmanların Kurulumu ve Onarımı |
2
|
|
35
|
Elektrik, Gaz, Buhar ve Havalandırma Sistemi Üretim ve Dağıtımı |
38
|
|
|
GENEL TOPLAM |
810
|
- İlin Dış Ticareti
|
İHRACATIN SEKTÖREL DAĞILIMI* USD $
|
İTHALATIN SEKTÖREL DAĞILIMI* USD $
|
|||
|
AMASYA
|
2018 YILI
|
AMASYA
|
2018 YILI
|
|
| İmalat Sanayi |
105.998.453
|
İmalat Sanayi |
27.274.410
|
|
| Madencilik ve Taşocakçılığı |
3.369.627
|
Tarım ve Ormancılık |
26.516.075
|
|
| Tarım ve Ormancılık |
673.882
|
Madencilik ve Taşocakçılığı |
20.946
|
|
| Toplam |
110.041.962
|
Toplam |
53.811.431
|
|
|
Amasya’dan yapılan ihracatın 2018 yılı için sektörel dağılımına bakıldığında en büyük payın % 96 ile İmalat sanayi sektörüne ait olduğu görülmektedir. İmalat Sanayi sektörü içinde de en büyük payı % 62 ile Giyim eşyası imalatı yer almaktadır.
|
İlin 2018 yılı ithalatının sektörel dağılımına bakıldığında en büyük payın % 51 ile İmalat Sanayi sektörü olduğu takiben %49 ile Tarım ve Ormancılık olduğu görülmektedir. İmalat sanayinin içindeki en büyük pay da % 40 ile başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli makine ve cihazlar imalatı olduğu dikkat çekmektedir.
|
|||
TUIK verileri esas alınmıştır. * TUIK verileri esas alınmıştır.
Amasya’nın Yıllara Göre İhracat-İthalat Durumu (000.ABD Doları) (Tuik)
| 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | |
| İhracat | 26.062 | 21.629 | 52.901 | 63.338 | 60.593 | 73.692 | 98.225 | 89.068 | 76.165 | 92.477 | 110.042 |
| İthalat | 27.669 | 13.072 | 41.629 | 104.195 | 76.888 | 40.649 | 38.455 | 28.041 | 43.734 | 39.608 | 53.811 |
- İlin Dış Ticarete konu olabilecek Potansiyeli
TÜİK 2018 yılı Dış Ticaret verileri dikkate alındığında Amasya’dan İhraç edilen ürünlerin değeri 110.041.962 $; ithalat ise 53.811.431 $’ dır. Bu durum kentsel dış ticaret hacminin 163.853.393 $ olduğunu göstermektedir. Ancak ilimizde bazı işletmelerin merkezlerinin il dışında bulunması nedeniyle İlin gerçek İthalat ve İhracat rakamları TÜİK rakamlarının üzerindedir.
Özellikle Türkiye’de önemli bir rezerve sahip Amasya beji doğal taş yataklarından çıkarılarak ihracatı yapılan mermerin, üretiminin %95’ini 25’ten fazla ülkeye ihraç edilen kuru mayanın, ankastre grubu, mobilya ve tekstil ürünlerinin değerleri, firmaların merkezlerinin ilimiz dışında olması nedeniyle TÜİK dış ticaret verileri içinde yer almamaktadır.
Bu veriler ışığında değerlendirme yaptığımızda ilimizde mermer, ankastre mutfak ürünleri, maya, un ve tahıl ürünlerinin dış ticaret potansiyeli bulunduğunu söyleyebiliriz.
Tarım ürünlerinden ise; elma, kiraz ve kuru soğan dış ticarete konu olabilecek ürünler arasında yer almaktadır.
